Δε χρειάζομαι ψυχολόγο!- μέρος β'

Σε προηγούμενο ποστ παρουσιάσαμε το φαινόμενο να απορρίπτουν μερικοί άνθρωποι την ιδέα της ψυχοθεραπείας και να χρησιμοποιούν διάφορα επιχειρήματα για να δικαιολογήσουν τη στάση τους. Σε αυτό το ποστ συνεχίζουμε με διάφορες συνηθισμένες απόψεις:

"Έχω φίλους και την οικογένειά μου"
Ακόμα όμως και αν κάποιος δεν μπορεί μόνος του να αντιμετωπίσει μια ψυχολογική δυσκολία, επικρατεί συχνά η άποψη ότι μπορεί να τα καταφέρει με τη βοήθεια φίλων και φυσικά της οικογένειας. Πρόκειται για μια άποψη η οποία ακυρώνει την αναγκαιότητα του ειδικού της ψυχικής υγείας, προβάλλοντας μια σθεναρή αντίσταση και μια λανθασμένη πεποίθηση ότι οι κοντινοί μας άνθρωποι θα μπορέσουν να δώσουν αποτελεσματική υποστήριξη στα προβλήματα αυτά. Τι γίνεται όμως όταν οι ίδιοι οι κοντινοί μας άνθρωποι είναι εκείνοι που συνεισέφεραν στο πρόβλημα ή το προκάλεσαν; Τι γίνεται όταν αντιμετωπίζουμε καταστάσεις για τις οποίες οι κοντινοί μας δεν κατέχουν τις απαραίτητες γνώσεις; Είναι το ίδιο να κάνω μια συνεδρία με το να μιλήσω με έναν φίλο μου; Πώς είμαι σίγουρος ότι ο δικός μου άνθρωπος δε θα το πει πουθενά; 

Μια ψυχοθεραπευτική συνεδρία δεν είναι ταυτόσημη με μια φιλική κουβέντα. Ο ψυχοθεραπευτής περισσότερο ακούει, δεν καθοδηγεί, δεν επιβάλλει τις απόψεις του. Είναι εκπαιδευμένος να ακούει προσεκτικά, υπομονετικά, με αφοσίωση, να είναι συγκεντρωμένος, να συνδέει με αντικειμενικότητα τα κομμάτια του παζλ ενός προβλήματος. Γνωρίζει το πώς λειτουργεί η ανθρώπινη συμπεριφορά (από τα σύνθετα νευροψυχολογικά ζητήματα μέχρι την φύση των πολύπλοκων συναισθηματικών καταστάσεων). Μπορεί να αναπτύξει μια επαγγελματική σχέση, τη θεραπευτική σχέση, η οποία θα χρησιμέψει ως μια πολύτιμη βάση για τη θεραπεία. Τέλος, η σχέση αυτή διέπεται από αυστηρούς δεοντολογικούς κανόνες που θέτουν τον ψυχοθεραπευόμενο ως προστατευμένο μέσω εμπιστευτικότητας, άνευ όρων αποδοχής, εχεμύθειας κτλ.

Η παραδοχή ότι μπορεί τελικά οι δικοί μας αγαπημένοι άνθρωποι δεν είναι επαρκείς για να μας βοηθήσουν σε κάτι μερικούς ανθρώπους τους κοστίζει πολύ συναισθηματικά. Όπως πονάει ιδιαίτερα και το να συνειδητοποιήσει κανείς ότι οι άλλοι δεν είναι και ιδιαίτερα διατεθειμένοι να ασχοληθούν μαζί του. Αυτά τα συναισθήματα, επειδή εμπεριέχουν την παραδοχή της αδυναμίας και της απόρριψης, είναι δύσκολο για κάποιους να τα επεξεργαστούν και οδηγούνται να απομυθοποιήσουν τους ψυχολόγους και να εξιδανικεύσουν τους δικούς τους ανθρώπους.

"Αυτά είναι τρόποι εκμετάλλευσης και χειραγώγησης"
Στη σημερινή εποχή δεν σπανίζουν διάφορες μορφές εναπόθεσης της ευθύνης σε εξωτερικούς παράγοντες. Σε θέματα και σωματικής και ψυχικής υγείας συχνά ακούμε φράσεις όπως "μας ταΐζουν", "μας ψεκάζουν", "μας κάνουν πλύση εγκεφάλου", φράσεις που υποδηλώνουν μια αμυντική τάση του ανθρώπου να αποδίδει τα δεινά σε εξωτερικά αίτια, για να αμυνθεί απέναντι στην εσωτερική του ευθύνη για τη ζωή του. Αυτά μπορούμε να τα δούμε μέχρι ενός σημείου ως φυσιολογικές πρώτες αντιστάσεις που βασίζονται κατά κύριο λόγο στο φόβο. Στο φόβο να αντιμετωπίσουμε μια ψυχική κατάσταση ως κάτι το οποίο έχει βαθύτερες ρίζες και που μόνο αν τις κοιτάξουμε κατάματα και συστηματικά, θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά. Και στο φόβο να εμπιστευτούμε κάποιον άλλον για ένα πρόβλημά μας. Η επιστήμη της ψυχολογίας δεν αφορά την ιδιοτελή ερμηνεία της συμπεριφοράς. Ο ψυχολόγος δε θα προσπαθήσει να επηρεάσει τον πελάτη του, ούτε να τον αποδυναμώσει, για να τον κατευθύνει πιο εύκολα. Στόχος είναι η ενδυνάμωση, η θεραπεία, η βελτίωση, η ενίσχυση.

Πολλές φορές λοιπόν συναντάμε ανθρώπους που έχουν ορθώσει γύρω τους άμυνες που λειτουργούν ως μια άρνηση της πραγματικότητας: α) ότι ο άνθρωπος είναι ατελής στη φύση του και φθαρτός σε όλες τις πτυχές της οντότητάς του, β) ότι πολλές φορές χρειάζεται βοήθεια από τους κοντινούς του ανθρώπους και γ) πολλές φορές χρειάζεται τη βοήθεια ειδικών ανθρώπων που έχουν εξειδικευμένες σπουδές, γνώσεις και ειδικότητες για το πρόβλημα που αντιμετωπίζει. Πολλοί άλλωστε αποφεύγουν ακόμα και την επίσκεψη σε έναν γιατρό για θέματα "σωματικής" υγείας με διάφορες δικαιολογίες ("αυτοί οι γιατροί", "δεν έχω ανάγκη εγώ", "θα περάσει από μόνο του"). Αν όμως κατανικήσουμε το φόβο μας και αποφασίσουμε να δώσουμε στον εαυτό μας τη φροντίδα που του αξίζει, το αποτέλεσμα αποζημιώνει.


Σε κάποιο επόμενο ποστ θα ασχοληθούμε με μερικές ακόμα παρατηρήσεις για τη διαδικασία της ψυχοθεραπείας και θα κάνουμε και τις απαραίτητες διευκρινήσεις σχετικάμε τις διάφορες ειδικότητες του χώρου της ψυχικής υγείας (ψυχίατρος, ψυχολόγος κτλ.).


image: http://ryokan.edu/blog/wp-content/uploads/2012/02/therapist-and-patient.jpg

Σχόλια