Ειδικότητα: στο εξωτερικό ένα βασικό πτυχίο ψυχολογίας δεν αρκεί ώστε να μπορεί κάποιος να ασκήσει το επάγγελμα. Στην Ελλάδα όμως οι άδειες δίνονται και στους απόφοιτους γενικής ψυχολογίας χωρίς ειδικότητα. Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια υπάρχουν άνθρωποι με μεταπτυχιακά ή μετεκπαίδευση που τους εφοδιάζει με τα απαραίτητα προσόντα. Ιδανικά, ο κάθε συνάδελφος αναλαμβάνει μόνο όσα περιστατικά εμπίπτουν στην ειδικότητά του. Έτσι, ο σχολικός ψυχολόγος δε θα αναλάβει σχιζοφρενή ασθενή, ούτε ο κλινικός θα αναλάβει επαγγελματικό προσανατολισμό. Αν γνωρίζουμε τι ακριβώς επιθυμούμε από την επίσκεψή μας στον ειδικό (π.χ. αξιολόγηση δυσλεξίας), καλό θα είναι να επιλέξουμε κάποιον με την ανάλογη εξειδίκευση. Βέβαια συχνότατα προκύπτουν στην ψυχοθεραπεία θέματα τα οποία δεν τα γνωρίζαμε οι ίδιοι. Ή άλλες φορές μπορεί από την αρχική μας επίσκεψη να μη γνωρίζουμε ακριβώς τι μας ενοχλεί, ώστε να επιλέξουμε την κατάλληλη ειδικότητα. Τότε, επιλέγουμε έναν επαγγελματία, συζητάμε μαζί του τους προβληματισμούς μας και σε συνεργασία με αυτόν θα γίνει η αντίστοιχη παραπομπή, αν συμπεράνουμε μαζί του ότι το πρόβλημα αφορά κάτι εκτός των δικών του αρμοδιοτήτων.
Μέθοδος και εργαλεία ψυχοθεραπείας: Υπάρχουν πολλές "σχολές"-μέθοδοι ψυχοθεραπείας (ίσως να έχετε ακούσει για την ψυχανάλυτική, αντλεριανή, Γκεστάλτ, προσωποκεντρική, γνωσιακή/συμπεριφοριστική, κτλ) που διδάσκονται σε διάφορα σχετικά ινστιτούτα. Οι περισσότερες"σχολές" βασίζονται σε μια δική τους θεωρητική προσέγγιση για την προσωπικότητα και τη συμπεριφορά του ανθρώπου- κάποιες είναι πολύ διαφορετικές και κάποιες έχουν αρκετά κοινά μεταξύ τους. Συνήθως προϋποθέτουν το να έχει κάνει στην εκπαίδευσή του ψυχοθεραπεία και ο ίδιος ο επαγγελματίας. Σχετικά με τα "εργαλεία", λέγεται εύστοχα ότι το βασικότερο "εργαλείο" είναι ο ίδιος ο ψυχοθεραπευτής και η ψυχοθεραπευτική σχέση που θα αναπτυχθεί. Από εκεί και πέρα, ανάλογα με την εκπαίδευσή τους κάποιοι επαγγελματίες θα βασιστούν στο λόγο (να μιλάει ο θεραπευόμενος), άλλοι χρησιμοποιούν ασκήσεις, δραστηριότητες, τέχνες, Μερικές φορές ωφέλιμο είναι ο πελάτης/ασθενής να έχει κάποια ενημέρωση σχετικά, ώστε να αντιστοιχίσει τις δικές του προτιμήσεις με την ειδίκευση του θεραπευτή- χωρίς όμως αυτό να είναι απαραίτητο. Π.χ. κάποιος που επιλέγει έναν ψυχαναλυτή, οφείλει να είναι προετοιμασμένος για μακροπρόθεσμη χρονικά θεραπεία ή κάποιος που επιλέγει γνωστική-συμπεριφοριστική θεραπεία, να προετοιμαστεί για την έννοια των ασκήσεων.
Εξειδίκευση: Υπάρχουν επαγγελματίες που εξειδικεύονται πέρα από τη μέθοδο και στο είδος του προβλήματος. Κάποιος μπορεί να έχει εξειδικευτεί κατόπιν σπουδών (κάποιοι άλλοι κατόπιν επαγγελματικής εμπειρίας) σε θέματα όπως είναι οι μαθησιακές δυσκολίες, θέματα γάμου, ομαδική συμβουλευτική, εξαρτήσεις, διαταραχές πρόσληψης τροφής, οικογενειακή θεραπεία, επαγγελματικός προσανατολισμός κτλ. Μπορείτε σε αυτήν την περίπτωση να ρωτήσετε πώς απέκτησε την εξειδίκευση αυτή ο επαγγελματίας. Κάτι τέτοιο ίσως να βοηθήσει στην επιλογή, γιατί κάποιες φορές υπάρχουν επαγγελματίες που αναρτούν στις ταμπέλες τους μια πλειάδα περιστατικών που αναλαμβάνουν, χωρίς να τη δικαιολογεί η εμπειρία και/ή οι σπουδές τους (ακολουθώντας με ανευθυνότητα το «ό,τι δηλώσεις είσαι»).
Ψυχολόγος ή ψυχίατρος; Μια συχνή απορία αφορά τη διαφορά ανάμεσα σε διάφορους επαγγελματίες του χώρου της ψυχικής υγείας. Ο ψυχολόγος είναι απόφοιτος σχολής ψυχολογίας. Ο ψυχίατρος είναι γιατρός με ειδικότητα την ψυχιατρική. Η μεγαλύτερη σύγχυση όμως απαντάται στη θεραπευτική προσέγγιση. Έχουμε την φαρμακοθεραπευτική και την ψυχοθεραπευτική προσέγγιση. Φαρμακοθεραπεία (χορήγηση φαρμάκων όπως είναι τα αγχολυτικά, αντικαταθλιπτικά, αντιψυχωσικά κτλ.) μπορεί να χορηγήσει μόνο ο ψυχίατρος. Ψυχοθεραπεία μπορούν να κάνουν και οι δύο, εφόσον όμως έχουν εκπαιδευτεί σχετικά σε μια μέθοδο ψυχοθεραπείας και εφόσον έχουν και οι ίδιοι κάνει προσωπική θεραπεία.
Ο ψυχαναλυτής τώρα είναι ο ειδικός (ψυχολόγος ή ψυχίατρος) που έχει επιλέξει να εκπαιδευτεί στην ψυχοθεραπευτική μέθοδο της ψυχανάλυσης (η οποία γεννήθηκε από τον γνωστό Φρόυντ).
Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιείται και η λέξη "σύμβουλος", συνήθως για να αποδώσει τη λέξη counsellor/counselor. [Σημείωση: τους όρους "σύμβουλος, συμβουλευτική" εδώ δεν τους χρησιμοποιούμε ως κάτι αντίστοιχο του consulting (π.χ. σύμβουλος επιχειρήσεων) αλλά για θέματα ψυχικής υγείας]. Άλλες φορές θα συναντήσουμε και τη φράση "σύμβουλος ψυχικής υγείας". Μπορεί αυτοί οι τίτλοι να αντιστοιχούν σε συστηματικές σπουδές πάνω στη συμβουλευτική πράξη- μπορεί όμως και να μην αντιστοιχούν σε κάτι το αρκετά αξιόπιστο. Στη δεύτερη περίπτωση θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί σχετικά με τα προσόντα του επαγγελματία που χρησιμοποιεί έναν τέτοιον τίτλο. Η διαφορά ανάμεσα στη συμβουλευτική και την ψυχοθεραπεία είναι ότι η πρώτη είναι γενικότερη, δεν προϋποθέτει απαραίτητα βασικές σπουδές ψυχολογίας ή ψυχιατρικής, δε διεισδύει σε βάθος στην ανθρώπινη συμπεριφορά και συχνά σχετίζεται με τον επαγγελματικό προσανατολισμό ή τη γενική παρακολούθηση μιας κατάστασης (π.χ. σύμβουλος σε θέματα οικογένειας).
image: http://www.zougla.gr/Image.ashx?fid=330880&w=400&h=300&q=80
Σε μια πρώιμη μορφή του το ποστ αυτό το δημοσίευσα σε επιστημονικό φόρουμ πριν αρκετά χρόνια- η σημερινή του εκδοχή είναι εμπλουτισμένη και πιο επίκαιρη.
Σχόλια